Chùa Bái Đính cổ có lịch sử hơn 1000 năm tọa lạc trên một ngọn núi cao thuộc xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn, Ninh Bình. Chùa Bái Đính cổ cách điện Tam Thế chùa Bái Đính 800m. Không chỉ có lối kiến trúc cổ độc đáo, đây còn là ngôi chùa có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử phật giáo Việt Nam.
Dấu ấn lịch sử của chùa Bái Đính cổ
Tương truyền vào triều Lý, khi Đức Thánh Nguyễn Minh Không về núi Bái Đính tìm thuốc chữa bệnh cho nhà vua, ông đã nhận ra đây là vùng đất tiên cảnh với thế núi hướng về phía Tây như chầu về đất Phật. Rừng núi mênh mông ở đây với muôn vàn cây thuốc quý, do đó ông đã quyết định dừng chân và xây chùa tại đây.
Cũng tại nơi chùa Bái Đính cổ ngự trị, xưa kia vua Đinh Tiên Hoàng từng lập đàn tế trời cầu mưa thuận gió hòa. Sau này vua Quang Trung chọn nơi này làm nơi tế cờ động viên quân sĩ trước khi ra Thăng Long đại phá quân Thanh.
Khi lên vãn cảnh chùa, vua Lê Thánh Tông đã tạc một bài thơ chữ Hán ca ngợi vẻ đẹp nơi đây. Bài thơ có câu dịch: "Đính sơn danh tiếng thật cao xa/ Che chở kinh thành tự thửa xưa/ Nhân kiệt địa linh nên vượng khí/ Núi thiêng cảnh đẹp vững sơn hà."
Trong kháng chiến chống Pháp-Nhật, chùa là căn cứ cách mạng quan trọng ở miền Bắc. Năm 1997, chùa Bái Đính cổ đã được công nhận là di tích lịch sử-văn hóa-cách mạng cấp quốc gia.
Kiến trúc của chùa Bái Đính cổ
Chùa Bái Đính cổ mang đậm lối kiến trúc thời Lý. Chùa không có những mái chùa cong vút, những trụ cột to lớn, đồ sộ hay thượng điện nguy nga lộng lẫy mà được tạo dựng theo lối kiến trúc chùa động khá phổ biến như các chùa cổ khác ở Ninh Bình.
Lên thăm hang động ở núi Bái Đính phải bước trên 300 bậc đá, qua cổng tam quan ở lưng chừng núi. Lên hết dốc là tới ngã ba: bên phải là hang sáng thờ Phật và Thần, bên trái là động tối thờ Mẫu và Tiên.
Động tối gồm có 7 buồng, có hang trên cao, có hang ở dưới sâu. Các hang đều thông nhau qua nhiều ngách đá. Nơi đây là nơi thờ Mẫu và Tiên. Trong động Tối có giếng ngọc được tạo thành do nước lạnh từ trần động rơi xuống.
Ngoài khu vực Động Tối, chùa chùa Bái Đính cổ còn có có Hang Sáng nơi thờ Phật. Động thờ Phật của chùa Bái Đính cổ có chiều dài 25m cao 2m. Trần hang động đã trở thành những mái chùa kiên cố, che chắn chốn thiêng ngự trị của Phật, của Mẫu qua bao thế kỷ đến nay. Bên trong hang Sáng, các pho tượng được đặt trang hoàng, linh thiêng.
Đi hết hang Sáng sẽ dẫn đến một sườn thung lũng cây cối xanh tốt, đi hết các bậc đá hiện ra đền thờ Thần Cao Sơn. Đền được xây tựa lưng vào núi, là nơi thờ vị thần cai quản vùng núi Vũ Lâm ở phía Nam kinh đô Hoa Lư xưa.
Tương truyền, Cao Sơn đại vương là Lạc tướng Vũ Lâm, con thứ 17 vua Lạc Long Quân. Thần Cao Sơn cùng với thần Thiên Tôn và thần Quý Minh là ba vị thần trấn ngự ở ba cửa ngõ phía tây, đông và nam của cố đô Hoa Lư xưa.
(Nguồn: Dân trí/Toàn Vũ - Hà Trang - Thái Bá)
